با انگیزه باشید تا موفقیت را دریابید

«دست و دلم به درس خوندن نمی‌ره و هر چی می‌خوام خودم رو متقاعد کنم که باید درس بخونم، نمی‌تونم. چه کار کنم»؟ این جمله را ممکن است شمار قابل ملاحظه‌ای از داوطلبان در طی دوره آمادگی برای کنکور بگویند. نداشتن انگیزه ممکن است که از همان ابتدا، یک داوطلب را از مطالعه بازدارد یا در طی دوران آمادگی و به دلایل مختلفی پیش آید و او را از ادامه مسیر ناامید سازد. به دلیل اینکه نداشتن انگیزه به صورت کوتاه مدت، از چند دقیقه گرفته تا چند روز و حتی چند ماه، برای مطالعه و آمادگی داوطلبان مشکل ایجاد می‌کند، در این مقاله سعی خواهیم کرد تا درباره نقش انگیزه در موفقیت و علل و زمینه‌های از بین رفتن و ایجاد آن در طول آمادگی برای کنکور، صحبت کنیم.

قبل از هر چیز به این نکته توجه داشته باشید که داشتن انگیزه در انجام هر کاری، بهترین موتور محرک و اساسی‌ترین عامل حرکت و رسیدن به هدف است؛ پس هر چه قدر هم تلاش کنید، اما انگیزه‌ای برای درس خواندن و آمادگی برای کنکور نداشته باشید، پایان راه و کسب نتیجه مطلوب مشکل خواهد بود. عوامل مختلفی ممکن است که مانع ایجاد انگیزه درس خواندن شما شود. از جمله این عوامل می‌توان به مشکلات خانوادگی، محتوای کتاب‌های درسی و علاقه نداشتن داوطلب به آنها، احساس ترس یا نگرانی داوطلب از وضعیت خود در مقابل داوطلبان دیگر، نداشتن هدف، برنامه و امکانات آموزشی برای مطالعه خوب و اصولی، مشکلات جسمی و روحی و ... اشاره کرد. با توجه به اینکه شما داوطلبان عزیز تقریباً در مراحل آغازین زمان مطالعه و آمادگی برای کنکور هستید، بهتر است که از همین الان به ایجاد یا تقویت انگیزه‌های خود درباره آمادگی برای کنکور بپردازید. برای تحقق چنین هدفی لازم است کارهایی را انجام دهید. از جمله مهم‌ترین این کارها عبارتند از:

1 ـ هدف داشته باشید

هر رفتاری که انسان انجام می‌دهد، ناشی از تعامل سه عنصر هدف، انگیزه و نیاز است. چرا وقتی ما تشنه می‌شویم، سراسیمه به هر طرفی می‌رویم تا آب به دست آوریم و رفع عطش کنیم؟ زیرا نیاز به آب داریم و کمبود آب در بدن ما، ایجاد انگیزه می‌کند و در نتیجه، برای رسیدن به هدف، یعنی آب، همه سعی و تلاش خود را به کار می‌گیریم. اگر شما می‌خواهید انگیزه مطالعه کردن بیشتری پیدا کنید، در مرحله اول باید هدف خود را مشخص کنید. وقتی مشخص شد که شما چه هدفی دارید، طبعاً برای رسیدن به آن هدف، احساس می‌کنید نیازمند چیزهایی هستید که از طریق مطالعه و درس خواندن به دست می‌آیند و در نتیجه، برای دستیابی به آن چیزها، برنامه‌ریزی و سپس بر اساس آن برنامه، عمل می‌کنید.

پس برای اینکه انگیزه کافی برای درس خواندن پیدا کنید به این فکر کنید که برای چه مطالعه می‌کنید. به آینده‌ای روشن بیندیشید که باید با دستان خود آن را رقم بزنید، و اکنون ابزار شما داوطلب عزیز برای رسیدن به  این آینده، درس خواندن است. به این فکر کنید که از خود برای گذراندن یک کنکور قابل قبول، چه انتظاری دارید و این انتظار، تا چه حد مطابق با توان شما یا حتی بسیار کمتر از آن است. ممکن است که در طول مسیر، بارها ناامید یا دلزده شوید؛ اما با تمام قوا تلاش کنید تا همچنان قوی بمانید و به «اما» و «اگر»ها فکر نکنید و فقط و فقط به «باید»ها فکر کنید و اینکه شما حتماً در راه رسیدن هدفی که در پیش گرفته‌اید، موفق خواهید شد؛ پس هر آنچه را که شما را از این راه باز می‌دارد، از سر راه خود بردارید و به هیچ سدی اجازه‌ خودنمایی در مقابل خودتان را ندهید و همه‌ سدهای ناامیدی، خستگی، بی‌حالی و «نمی‌توانم»‌ها را نابود کنید و با فکر کردن به هدف، انگیزه پیدا کرده و محکم و قوی قدم در راه بگذارید.

2ـ زبان گردانی کنید

وقتی شما چند دوست دارید، دوستی را که به شما بیشتر شبیه است، عاطفه و روحیه شما را دارد و به زبان شما سخن می‌گوید، بیشتر دوست دارید و به حرف‌هایش بیشتر توجه می‌کنید و حتی او را بیشتر به خاطر می‌سپارید. زبان کتاب، یک زبان عمومی و همگانی است و باید همچنین باشد. این شما هستید که باید پس از مطالعه، کتاب و متن، نمودار و فرمول‌ها را به زبان خود بیان کنید. به این کار در اصطلاح، زبان گردانی گفته می‌شود. زبان گردانی، یکی از اصول مطالعه است. فقط کافی است که برای انجام این کار حوصله به خرج دهید؛ به این ترتیب که پیچیده‌ترین مطالب علمی را، همین طور که مطالعه می‌کنید و جلو می‌روید، به زبان ساده، قابل فهم و بیان خوشایند خودتان برگردانید. از خود مثال بزنید و حتی آن متن را یک بار دیگر به زبان ساده خودتان بنویسید. اگر بخواهید عیناً مطالب کتاب را بخوانید و حفظ کنید عملاً نمی‌توانید یادگیری عمیقی داشته باشید؛ اما اگر با زبان گردانی، مطالب را یاد بگیرید، خیلی راحت‌تر همه مطالب کتاب را بیان خواهید کرد و مفاد آن را به خاطر خواهید سپرد.

3ـ با کتاب شوخی کنید

وقتی تلویزیون تماشا می‌کنید یا با دوستتان صحبت می‌کنید، لبخندی بر لب دارید و راحتید؛ اما وقتی از کتاب و مطالعه صحبت می‌شود و به سراغ درس‌ها می‌روید، جدی و محکم و اخمو می‌شوید. در روان‌شناسی حافظه و یادگیری گفته می‌شود: مطالبی که بار هیجانی بیشتری دارند، بیشتر در حافظه می‌مانند و بهتر به خاطر آورده می‌شوند؛ چرا که هیجان، علاقه، تمرکز و ورود مطلب به حافظه را راحت‌تر می‌کند.

برای یاد سپاری بهتر مطالب کتاب، مثال‌هایی مهیج، شادی آفرین و حتی خنده‌دار بزنید. این موضوع به علاقه و تمرکز شما کمک زیادی می‌کند؛ مثلاً بعد از اینکه خواندید الکترون در سیم حرکت می‌کند و به مقاومتی مثل لامپ برخورد می‌کند و لامپ را روشن می‌نماید، به زبان خودتان بگویید: موتور سوار (الکترون) در خیابانی خلوت (سیم) به سرعت حرکت می‌کند که ناگهان به دیواری (مقاومت) برخورد می‌کند و آن وقت احساس می‌کند که پروانه‌ها دور سرش می‌چرخند (روشن می‌شود)! هر چه می‌توانید به سخت‌ترین مطالب کتاب، بار هیجانی مثبت بدهید و آن را بخوانید تا مطالب، بهتر و بیشتر در ذهن شما بماند. برای انجام این کار، مثال‌های مهیج بزنید و آن چنان با کتاب، شاد و مهیج برخورد کنید که گویی به دوست داشتنی‌ترین دوست خود رسیده‌اید.

4ـ به لذت‌های نهایی توجه کنید، نه دشواری‌های مسیر

برای شروع هر کار، باید این نکته را قبول کنید که دشواری‌هایی در مسیر وجود دارد و باید تلاش کنید تا به اهداف خود و آنچه برایتان لذت بخش است، برسید. پذیرش دشواری مسیری که در پیش دارید، شما را برای مقابله با سختی‌های راه و پیشرفت آماده می‌کند. هر کاری که ما به انجام آن مبادرت می‌کنیم، حتماً، بسته به نوع کار، سختی‌ها و مشکلاتی را با خود به همراه دارد. اگر شما این موضوع را قبول نکنید که در مسیر راه آمادگی برای کنکور ممکن است دچار سختی شوید یا مجبور شوید که از انجام بسیاری از کارهای مورد علاقه خود در این مدت صرف‌نظر کنید، حتماً انگیزه خود را از دست خواهید داد و نخواهید توانست به خوبی قدم در راه گذاشته و پیشرفت کنید. این موضوع، به خصوص در ابتدای کار و تا وقتی که کارهایتان در مسیر خود جریان پیدا نکرده، ممکن است که برای شما سخت باشد؛ پس حتماً و برای اینکه انگیزه خود را از دست ندهید، به دشواری‌ها به عنوان یکی از جذابیت‌های مسیر رسیدن به هدف فکر کنید و نه به مثابه موانعی که بر سر راه شماست و شما توان مقابله با آن را ندارید.

      اگر باید روزی 40 صفحه مطالعه کنید، فکر خود را به رنج روزی 40 صفحه مطالعه کردن متمرکز نکنید؛ بلکه به لذت‌های نهایی که نصیبتان می‌شود، توجه کنید. آنچه شما را به تلاش پیگیر و مستمر وا‌ می‌دارد، میل به جذب لذت‌هاست. کسانی از کوه بالا می‌روند و قله را فتح می‌کنند که لذت رسیدن به قله را در ذهن خود بپرورانند. این افراد در طول مسیر هرگز به دشواری راه نمی‌اندیشند؛ بلکه خود را در آن بالا مجسم می‌کنند و به این فکر می‌کنند که از آن بالا همه چیز زیباست. همین شوق ذهنی باعث می‌شود که آنها به راحتی، دشواری مسیر را بپذیرند و پیش بروند؛ حال آنکه اگر آنان، تمام ذهنشان را معطوف به دشواری مسیر می‌کردند و مدام به این فکر می‌کردند که چقدر تا پایان راه باقی است، این رنج که در ذهنشان مجسم می‌شد، به سرعت آنها را خسته می‌کرد.

5 ـ به خودتان پاداش بدهید

یکی از کارهای بسیار مهمی که انجام آن باعث می‌شود انگیزه شما برای مطالعه بهتر و یادگیری ماندگارتر بیشتر شود این است که پس از هر مطالعه رضایت بخش یا حل تمرین‌ها، که با برنامه‌ریزی و به صورت اصولی صورت گرفته است، از خودتان تشکر کنید و برای انجام این کار به خودتان پاداش دهید. این جایزه می‌تواند تماسی کوتاه با یک دوست صمیمی یا دیدن قسمتی از فیلم و کارتون مورد علاقه‌‌تان یا هر کار دیگری باشد که شما دوست دارید در آن لحظه انجام دهید؛ حتی می‌توانید برای مطالعه بهتر، به خودتان وعده دهید که اگر درس خاصی از ریاضی یا زیست شناسی را به خوبی یاد گرفتید به خود جایزه بدهید. این جایزه دادن‌ها و تشکر کردن‌ها از خودتان، باعث می‌شود تا انگیزه و تلاش شما برای یادگیری، بهتر و بیشتر شود.

6 ـ از افکار منفی بپرهیزید

یکی از مخرب‌ترین و بدترین کارهایی که می‌تواند انگیزه شما را برای یادگیری پایین آورده یا آن را از بین ببرد، این است که شما در طی زمان مطالعه و آمادگی برای کنکور، به شکست‌ها فکر کنید و ناامید شوید. افکار منفی مانند اینکه: «داوطلبان بسیار قوی زیادی وجود دارند که من نمی‌توانم با آنها مقابله کنم»، «من پیشرفت خوبی نکرد‌ه‌ام و با این همه درس خوانده نشده، نمی‌توانم نتیجه خوبی به دست بیاورم»، «من در درس ریاضی و عربی ضعیف هستم و این درس‌ها، درس‌های مهمی برای کنکورند و من هم نمی‌توانم ضعف‌های خودم را در این درس‌ها از بین ببرم» و ... می‌تواند بر انگیزه و روحیه شما آسیب جدی‌ وارد کند. برای آمادگی بهتر و تقویت انگیزه، نه تنها حتی به افکار منفی فکر نکنید، بلکه افکار خنثی را هم از ذهن خود بیرون کرده و فقط به نکات مثبت خود و توانایی‌هایتان فکر کنید تا بتوانید محکم در ادامه راه حاضر باشید.   

7ـ برای کارهایتان برنامه‌ مشخص داشته باشید

برنامه‌ریزی، یکی از ارکان اصلی و مهم آمادگی برای کنکور است؛ پس حتماً برای دوره‌های کوتاه مدت و بلند مدت آمادگی برای کنکور خود برنامه داشته باشید و بر اساس آن حرکت کنید و هر شب، میزان هماهنگی خود را با برنامه، ارزیابی کنید. در این برنامه‌ریزی، به هدف خود توجه خاص و همیشگی داشته باشید؛ زیرا بدون تعیین اهداف، برنامه‌ریزی، غیرممکن، و بدون برنامه‌ریزی، ایجاد نظم نا میسر است. داشتن برنامه و عمل کردن به آن، باعث می‌شود تا انگیزه شما برای مطالعه بهتر و ادامه مسیر آمادگیش برای کنکور، با پشتکار بیشتر افزایش یابد.

به منظور اینکه انگیزه خود را برای مطالعه بیشتر کنید به نکات زیر نیز توجه داشته باشید:

 1- توکل به خدای متعال را در هیچ لحظه‌ای از دست ندهید؛ بلکه در مواقع حساس و دشواری که برایتان پیش می‌آید، بیشتر از همیشه، به نیروی ایمان به خدا، تکیه کنید و او را در همه حال، ناظر بر خود و پشتیبان واقعی تان بدانید که در چنین صورتی، به یاری حق، موفقیت در انتظار شما خواهد بود.

2- ورزش کنید وبه اندازه‌ کافی بخوابید.

3- نقاط قوت خود را بشناسید. فهرستی از توانمندی‌های خود تهیه کنید و روزی دو یا سه بار با صدای بلند آنها را بخوانید؛ مثلاً بگویید: من شخص با استعدادی هستم و ....

4- بیان مطالبی ناامیدانه، انگیزه و آرامش روانی فرد را کاهش می‌دهند. برای رفع این مشکل باید از ارتباط با افراد منفی‌باف اجتناب کرد.

5- هر زمانی که احساس می‌کنید علاقه‌ای به زندگی، تحصیل، ارتباط با دیگران و ... ندارید، با مشاوران زبده و دلسوز صحبت کنید تا مشکل شما ریشه یابی و حل شود.

6- سوء تغذیه و مشکلات جسمانی یا روانی نیز در بی‌رغبتی و کاهش انگیزه تاثیر دارد؛ بنابراین، اگر در این زمینه مشکلاتی دارید حتماً آنها را برطرف کنید.

7- اگر در گذشته خوب مطالعه نکرده یا نتیجه خوبی به دست نیاورده‌اید، فقط به عنوان یک تجربه به آن نگاه کنید و نه به مثابهش وسیله‌ای برای شماتت و سرزنش کردن خودتان. احساس گناه می‌تواند نشاط و انگیزه انسان را در ادامه دادن راه از بین ببرد.

8- از اینکه کمی به خود سختی دهید نهراسید. بزرگترین مانع برای رسیدن به استعدادهای درونی، همین راحت طلبی است. اتفاق‌های مهم، زمانی رخ می‌دهند که شما قدری تلاش و سختی را هم تحمل کنید.

9- از اشتباه کردن هرگز نهراسید.

10- فکر خود را به مسایل معمولی محدود نکنید و سعی کنید که بزرگ و وسیع فکر کنید.

11- شاد بودن را در زندگی خود انتخاب کنید. افراد شاد، همیشه انگیزه بیشتری برای انجام امور دارند. شادی حق مسلّم شماست و آن را با هیچ چیز دیگری عوض نکنید.

12- به خود یاد بدهید که کاری را که آغاز کرده‌اید، باید تمام کنید. بسیاری از ما، پیش از پایان یک کار یا انجام یک تصمیم، سراغ کار دیگری می‌رویم. این موضوع، به هیچ وجه خوب نیست. توجه داشته باشید که همیشه کارهای خود را تمام کنید.

13- در «حال» زندگی کنید. وقتی در گذشته‌ها گیر کرده‌اید یا در آینده‌ای که نیامده است، سیر می‌کنید، نمی‌توانید از لحظه‌های کنونی خود به خوبی استفاده کنید و تصمیمات درست بگیرید.

14- وقتی درمانده می‌شوید یا شکست می‌خورید، هرگز عقب نشینی نکنید؛ شاید موفقیت در چند قدمی شما ایستاده باشد!

15- همیشه آرزوهای بزرگی در سر بپرورانید. اگر چیزی فراتر از سطح انتظارمان باشد، ما همه تلاش خود را می‌کنیم تا آن آرزو و خواسته را برآورده کنیم.

16- فهرستی از فواید مادی، معنوی و موقعیتی درس خواندن و کسب موفقیت تحصیلی خود را تهیه کنید و آن را هر روز مرور کنید و در هر فرصت، کمی روی یکی از آن فایده‌ها فکر کنید.

17- فهرستی از پیامدهای منفی درس نخواندن را تهیه و با تامل در مورد آنها، این پیامدهای منفی را برای خود، جدی، بزرگ و معضل آفرین معرفی کنید.

18- در مشورت با افراد خبره، نحوه درس خواندن خود را اصلاح کرده و برای اوقات شبانه روز خود برنامه‌ریزی کنید. 

 

برنامه امتحانات نوبت اول

برنامه امتحانات نوبت اول دبیرستان البرز

سال تحصیلی 98-97

دریافت
حجم: 203 کیلوبایت

بارم بندی دروس 98-97

بارم بندی پایه دهم  متوسطه نظری در سال تحصیلی 98-97

دریافت بارم دهم

حجم: 1.54 مگابایت

بارم بندی پایه یازهم متوسطه نظری در سال تحصیلی 98-97

دریافت بارم یازدهم

حجم: 1.99 مگابایت

بارم بندی پایه دوازدهم متوسطه در سال تحصیلی 98-97

دریافت بارم دوازدهم

حجم: 1.71 مگابایت

در دوره آمادگی برای آزمون سراسری:

در دوره آمادگی برای آزمون سراسری:

تلفن همراهتان را همراهی نکنید!

 

«فرزند کدامیک از شما، والدین محترم، تلفن همراه ندارد؟»

این سؤال، اولین حرفی بود که مدیر مدرسه، بعد از سلام و احوال پرسی معمول، در جلسه شورای اولیا و مربیان گفت . ناخودآگاه نگاهی به اطرافم کردم و همان طور که تصور می‌کردم، حتی یکی از والدین دستش را بلند نکرده بود و تمام دانش‌آموزان سال چهارم این مدرسه، تلفن همراه داشتند.

بار دیگر مدیر پرسید: گوشی فرزند چه کسی پیشرفته نیست و به شبکه‌های ارتباط جمعی متصل نمی‌شود؟

این بار تعداد معدودی از والدین دستشان را بلند کردند، و البته عده‌ای نیز از کیفیت گوشی فرزندشان اطلاعی نداشتند!

آقای مدیر نفسی عمیق کشید و سپس گفت: آیا می‌دانید همان موقع که شما در خواب ناز هستید و انتظار دارید که فرزندتان هم پشت در بسته اتاقش خواب باشد، بین ساعت دو تا سه بامداد، با گوشی موبایلش در «تانگو»، «وایبر»، «واتس آپ»، و .... سرگرم گفت وگو است؟! آیا می‌دانید زمانی که شما فکر می‌کنید فرزندتان مشغول مطالعه درس یا تست زدن است، وقت او صرف بازی‌های کامپیوتری موجود در موبایل می‌شود یا در شبکه‌های اجتماعی سر به سر دوستان و همسن و سال‌هایش می‌گذارد؟!

هیچ وقت فکر کرده‌اید که چرا باید فرزند دانش‌آموز شما یک گوشی پیشرفته داشته باشد؟ وسیله‌ای که شما هیچ کنترلی روی آن ندارید؟ شاید عده‌ای از شما عزیزان معتقدید در دنیایی که به سمت خانواده جهانی حرکت می‌کنیم‌، نمی‌شود جوانانمان را از تکنولوژی پیشرفته محروم کنیم؛ حتی اگر نظر این گروه از والدین را هم بپذیریم، که البته من چندان این حرف را قبول ندارم، باید بپذیرید که امسال سالی نیست که فرزند شما روزی چند ساعت از وقت خود را صرفت استفاده از تلفن همراه و امکانات جانبی آن کند. امسال دقایق هم برای فرزند شما سرنوشت‌ساز است. کنکور، رقابتی سنگین و تنگاتنگ بین داوطلبان خوب و درس‌خوان است، و اگر فرزند شما مدیریت زمان صحیح و دقیقی نداشته باشد، در این مسابقه، جزو نفرات برتر و موفق نخواهد بود.

راستش را بخواهید، ادامه حرف آقای مدیر را چندان گوش ندادم و ذهن من مشغول فرزند خودم شده بود. به این فکر می‌کردم که او را در خانه هیچ وقت بدون گوشی نمی‌بینم و تلفن همراه جزء لاینفکی از زندگی اوست! به این فکر می‌کردم که همیشه موقع درس خواندن و تمرین حل کردن، گوشی‌اش کنارش هست و هر چند دقیقه یک بار نگاهی به آن می‌اندازد و مشغول خواندن یک پیام می‌شود و گاهی بیش از نیم ساعت مشغول پیام دادن و پیام گرفتن از دوستانش است.

در همین افکار بودم که صدای آقای مدیر، بار دیگر مرا به خود آورد که می‌گفت: برای همین معتقدم که باید گوشی‌های پیشرفته فرزندانتان را از آنها بگیرید. اگر مسیر رفت و آمد آنها به خانه طولانی است یا فرزندتان در کتابخانه مطالعه می‌کند و می‌خواهید از او با خبر باشید، یک گوشی ساده هم می‌تواند نیاز شما را برآورده کند، و تازه همین گوشی ساده را هم نباید مدام در اختیار فرزندتان قرار دهید؛ برای مثال، چه ضرورتی دارد که فرزندتان با گوشی به رختخواب برود یا در خانه همیشه یک دستش گرفتار گوشی باشد؟ رتبه‌های خوب آزمون سراسری،  همه می‌گویند که استفاده‌شان از گوشی همراه محدود بوده و جز  زمان محدودی از روز ـ مثلاً روزی نیم ساعت ـ باقی مواقع گوشی‌شان را خاموش ‌کرده‌ و اجازه نمی‌داده‌اند که ذهنشان معطوف به مسایل جنبی ناشی از استفاده از موبایل شود.

به خانه که بازگشتم، با خودم تصمیم گرفتم که از فرزند بخواهم تا  در نحوه استفاده اش از موبایل تجدید نظر کند؛ اما متاسفانه او در مقابل پیشنهادم در مورد خاموش کردن موبایل و محدود کردن زمان استفاده از آن، جبهه‌گیری کرد و گفت که خودش می‌تواند مدیریت زمان داشته باشد و آن قدر بزرگ شده است که بداند کی و چقدر از موبایلش استفاده کند! با شناختی که از فرزندم داشتم، می‌دانستم که او نمی‌تواند به وسوسه گفت و گوهای تلفنی با دوستانش پیروز شود؛ اما ترجیح دادم که سکوت کنم و فرصتی دیگر به او بدهم تا خودش متوجه اشتباهش شود .

یک ماه گذشت و او همچنان به جای مطالعه دقیق و عمیق درس‌هایش، یک چشمش به کتاب درسی بود و با چشم دیگر، موبایلش را «چک» می‌کرد!

جالب اینجا بود که وی دلیل  عدم موفقیت خود را در آزمون‌های آزمایشی و امتحانات مدرسه، استرس می‌دانست و اصلاً قبول نمی‌کرد که تمرکز نداشتن روی کتاب درسی، علت کسب درصد‌ها و نمرات پایین اوست.

اوایل آذر ماه بود که تصمیم گرفتم جدی‌تر و قاطعانه‌تر با او برخورد کنم؛ برای همین از او خواستم که موبایلش را خاموش کند و تحویل من دهد، و در پاسخ به اعتراض‌هایش که چرا به او اعتماد ندارم و برخورد تحکمی، اشتباه و به دور از شیوه های جدید تربیتی است و اینکه وی از تلفن همراه برای پرسیدن اشکال‌های درسی از دوستانش استفاده می‌کند، از او خواستم که آذر ماه را مطابق خواست من عمل کند و اگر از نتیجه این یک ماه راضی نبود، از ماه بعد، من طبق میل وی رفتار می‌کنم.

چند روز اول از بی موبایلی، کلافه بود و کمی هم لجاجت می‌کرد و به نوعی می‌خواست ثابت کند که نبود موبایل باعث بهتر شدن وضعیت درسی او نمی‌شود؛ اما کم کم به خود آمد و وقتی را که صرف گپ زدن با دوستان و بازی های موجود در گوشی‌اش می‌کرد، به درس خواندن و تست زدن اختصاص داد. هفته اول، تفاوت چندانی در نمراتش ایجاد نشد؛ حتی یکی دوباری هم به طعنه گفت که اگر مشکل از گوشی بود چرا در حال حاضر نمراتش بهتر نمی‌شود؛ اما از هفته دوم، هر دوی ما شاهد تغییر قابل توجهی در وضعیت درسی او بودیم. همین تغییر مثبت و تشویق من و اولیای مدرسه، عاملی  شد که فرزندم با علاقه بیشتری سراغ کتاب‌هایش برود و در نهایت در پایان یک ماه، وقتی با گوشی موبایلش سراغش رفتم، خودش پیشنهاد داد که برای ماه بعد هم، گوشی‌اش به امانت پیش من بماند، و بعد نفسی عمیق کشید و زیر لب گفت: حیف شد! کاش از تابستان این کار را کرده بودم!

این روزها پسر من در رشته‌ای که از سال اول دبیرستان آرزویش را داشت تحصیل می‌کند و خوشبختانه با اینکه کنکور را پشت سر گذاشته و محدودیتی ندارد، چندان به گوشی‌اش وابسته نیست و در واقع عادت بد یک چشم به گوشی داشتن و چشم دیگر مشغول کارهای دیگر بودن را کنار گذاشته است و هنوز می‌گوید که ای کاش سال آخر، زودتر گوشی‌اش را کنار می‌گذاشت و تابستان و دو ماه پاییز را از دست نمی‌داد تا رتبه‌ای بهتر کسب می‌کرد و می‌توانست رشته مورد علاقه‌اش را در دانشگاهی که ایده آلش بود، تحصیل می‌کرد!

 

فرزندم به جای مطالعه دقیق و عمیق درس‌هایش، یک چشمش به کتاب درسی بود و با چشم دیگر، موبایلش را «چک» می‌کرد! 

 

از همین حالا خودآزمایی را جدی بگیرید

یکی از بزرگترین تفاوت‌های سال دوازدهم با سایر سال‌های تحصیلی، نقش مهم سؤال‌های چهار گزینه‌ای در این سال است. تا سال دوازدهم، سؤال‌های چهار گزینه‌ای یا جایگاهی در برنامۀ آموزشی دانش‌آموزان ندارد یا حضورش نسبت به سؤال‌های تشریحی کم‌رنگ‌تر است، اما سال دوازدهم اهمیت بسیار زیادی برای دانش‌آموزان دارد؛ زیرا آزمون سراسری به صورت تستی برگزار می‌شود.

اما یک دانش‌آموز سال دوازدهم از کی و چگونه باید از سؤال‌های تستی استفاده کند؟ آیا از ابتدا باید زمان را در سؤال‌های تستی لحاظ کند؟ آیا باید از همان ابتدا نمرۀ منفی را در آزمون‌های تستی در نظر گرفت؟ (در آزمون سراسری، هر تستی که غلط پاسخ داده شود، نمرۀ منفی دارد؛ در نتیجه، پاسخ ندادن به یک سؤال، بهتر از پاسخ غلط دادن به آن است).

در این مقاله به بررسی سؤال‌های فوق می‌پردازیم.

چرا باید تستی کار کرد؟

برخی از معلم‌ها و دانش‌آموزان تصوّر می‌کنند عامل موفقیت در آزمون سراسری این است که داوطلب به مفاهیم کتاب‌های درسی کاملاً مسلط باشد تا بتواند به هر نوع سؤالی که از مباحث درسی طرح می‌شود، پاسخگو باشد. آنها می‌گویند در سؤال تشریحی، بهتر می‌توان سطح علمی دانش‌آموز را سنجید و به نقاط ضعف و قوت او پی برد، اما در سؤال تستی، احتمال دارد که داوطلب بر پایه شانس و اقبال، به برخی از سؤال‌ها پاسخ صحیح بدهد؛ البته ما نیز معتقدیم که اولین و مهم‌ترین قدم برای هر داوطلبی، تسلّط بر مباحث درسی است و امتحان تشریحی می‌تواند مباحث علمی را در ذهن دانش‌آموز نهادینه کند، اما این موضوع، به معنای بی‌توجهی به تست و آزمون‌های تستی نیست. یک داوطلب برای کاهش اضطراب، دقت بیشتر و کسب سرعت عمل لازم در جلسۀ آزمون سراسری، پیدا کردن نکات ریز و ظریف هر مبحث درسی، پیدا کردن کوتاه‌ترین و بهترین راه حل، نیاز به پاسخگویی به تست‌های متعدد و متنوع دارد. در واقع داوطلبی که اصول و قوانین تست‌زنی را خوب بلد نباشد و در تست‌زنی مهارت نداشته باشد، حتی اگر خیلی خوب درس خوانده باشد و معدل کتبی نهایی‌اش هم 20 باشد، مطمیناً در رقابت میلیونی و فشردۀ کنکور نتیجه خوبی نخواهد گرفت.

می‌خواهیم بگوییم افرادی که ساعت مطالعۀ بالایی دارند، ولی تست‌زنی را جدی نمی‌گیرند، به نتیجۀ مطلوبی نمی‌رسند؛ در حالی که تست‌زنی مطلوب و هدفمند، کیفیت یادگیری و ساعت مطالعه را بالا می‌برد و منجر به کسب نتیجۀ بهتری می‌شود.

کی تست بزنیم؟

آیا باید قبل از مطالعۀ یک درس تست زد و نکته‌های درسی را در تست فراگرفت و سپس به سراغ مطالعۀ یک درس رفت؟ آیا باید یک بار روزنامه‌وار درس را خواند و بعد با زدن تست، نکته‌های ظریف درسی را فراگرفت و همۀ آنها را در کتاب درسی یادداشت کرد؟ آیا باید اول درس را به طور مفهومی و تشریحی خوب فراگرفت و در زمینه مبحث مورد نظر، سؤال تشریحی حل کرد و بعد از تسلط کامل به آن درس یا مبحث، به سراغ تست رفت؟

واقعیت این است که نمی‌توان یک نسخه مشترک برای همۀ داوطلبان پیچید و در عمل می‌بینیم که بهترین رتبه‌های آزمون سراسری، در این زمینه، متفاوت عمل کرده‌اند؛ برای مثال، یاسمن میر، رتبۀ شش کشوری گروه آزمایشی علوم تجربی در آزمون سراسری سال 96، برای مطالعۀ زیست‌شناسی به تست پای‌بند بود و می‌گفت: فقط یک بار روزنامه‌وار کتاب درسی‌ام را می‌خواندم و سپس تست‌های مرتبط با مبحث مورد نظر را می‌زدم و نکات تستی را مهم را در حاشیۀ کتاب درسی‌ام یادداشت می‌کردم و دفعات بعد، کتابم را با همۀ نکات یادداشت شده مطالعه می‌کردم.

در مقابل، سید شایان پور میر بابایی، رتبۀ یک گروه آزمایشی علوم تجربی در آزمون سراسری سال 93، در همین زمینه می‌گفت: زیست‌شناسی را به طور خیلی دقیق و مفهومی می‌خواندم و همه قسمت‌ها و شکل‌های کتاب را بررسی می‌کردم و سپس برای هر مبحث، تست‌های زیادی حل می‌کردم.

همچنین عده‌ای معتقدند که نباید در تست زدن عجول بود و حداقل باید یک یا دو روز بین خواندن یک مطلب و حل تست آن، فاصله باشد تا اطلاعات خوانده شده، از حافظۀ کوتاه مدت به حافظۀ بلند مدت منتقل شود و سپس با تست زدن متوجه ضعف‌ها و اشتباهات خود گردید؛ وگرنه، اگر بلافاصله تست زده شود، داوطلب چون مطالب را در خاطر دارد، به راحتی می‌تواند بخش اعظم تست‌ها را بزند و تصور می‌کند که تسلط لازم را در  این زمینه کسب کرده است.

عده‌ای نیز می‌گویند بعد از یاد گرفتن هر مطلب باید تست زد تا داوطلب متوجه شود که به نکات مهم و اصلی مبحث مورد نظر مسلط شده است یا خیر.

اما در کل می‌توان گفت با توجه به هدفی که داوطلب از تست زدن دارد، می‌تواند زمان تست زدن خود را تعیین کند؛ برای مثال، اگر هدف داوطلب، زدن تست‌های آموزشی یا یادگیری است، باید تست‌های مورد نظر را درطول هفته تقسیم کند؛ چرا که یادگیری، فرایندی تدریجی است و با گذشت زمان انجام می‌شود و مغز نمی‌تواند در یک زمان، مباحث زیادی را تحلیل کند و برای مدت زمان زیادی نگه دارد. توجه داشته باشید که این مرحله  آموزش و یادگیری شماست و نیازی نیست که هنگام تست‌زنی، خیلی مقید به زمان و سرعت عمل باشید، بلکه مهم است که تست‌ها را به جواب نهایی برسانید و انتظار نداشته باشید که در این مرحله، سرعت تست‌زنی و تعداد پاسخ‌های درست شما در هر درس زیاد باشد. مهم این است که با تست‌زنی آشتی کنید و منتظر نباشید که به طور کامل یک مبحثی را فرا گیرید و بعد به سراغ تست آن بروید؛ زیرا عادت به تست‌زنی، یکی از اصول یادگیری و مطالعۀ مفید برای آزمون سراسری است و باعث حفظ آرامش  و افزایش اعتماد به نفس در مواجهه با تست‌های آزمون و حتی کنکور می‌شود.

مراجعه به جواب تشریحی و مطالعۀ عمیق و دقیق آن در این مرحله نیز بسیار مهم است؛ چون انجام این کار باعث می‌شود که نکتۀ سؤال و علت ردّ گزینه‌های دیگر را به خوبی متوجه شوید و همچنین از راه حل‌های تستی (که گاه به ذهن شما نرسیده بود) بهره ببرید و با مطالعه‌ای که می‌کنید، مطالب درسی نیز مرور بشود.

در تست ارزیابی سنجشی، باید تقریباً بعد از گذشت یک هفته از تست زدن آموزشی، تست‌های خود را بزنید. در این مرحله باید تست‌زنی همراه با رعایت زمان باشد و با تست‌های متنوع (در سطح‌های مختلف) مهارت خود را تقویت کنید و خود درا برای هر نوع تست و در هر سطحی آماده سازید.

مرحلۀ آخر تست سرعتی، جمع‌بندی است. این مرحله معمولاً از اسفند یا فروردین ماه شروع می‌شود. در این مرحله حتماً باید به شیوۀ کنکور از خودتان آزمون بگیرید؛ یعنی در مرحلۀ اول، مجموعه دروس عمومی را در 75 دقیقه پاسخ دهید و سپس کل دروس عمومی و اختصاصی را در زمانی مشابه کنکور و با شرایطی مشابه آن پاسخگو باشید؛ تا بتوانید ذهنتان را عادت دهید که از یک درس به سراغ درس دیگر برود و در عین حال سردرگم نشود؛ در ضمن باید بتوانید مدت چند ساعت به صورت مداوم، تست‌های دروس مختلف را بدون خستگی جسمی و ذهنی پاسخ بدهید. 

چه تستی بزنیم؟

این روزها کتاب‌های کمک آموزشی، به ویژه کتاب‌های تست، پرتیراژترین کتاب‌های کشور هستند. کافی است سری به میدان انقلاب اسلامی شهر تهران بزنید تا ببینید که بیشتر مشتریان کتابفروشی‌ها، افرادی هستند که به دنبال کتاب تست برای مقاطع مختلف تحصیلی و موفقیت در آزمون های متعدد و متفاوت می‌گردند. در این میان به جرات می‌توان گفت که تعداد کتاب‌های تست برای داوطلبان آزمون سراسری، گوی سبقت را از سایر آزمون‌ها ربوده است.

تعدد و تنوع کتاب‌های تستی باعث شده است که بسیاری از داوطلبان در انتخاب کتاب تست مناسب سر در گم شوند و ندانند که چه کتاب تستی می‌تواند آنها را برای آزمون سراسری آماده سازد.

ما معتقدیم که تست‌های آزمون‌های سراسری سال‌های گذشته، بهترین تست‌ها برای داوطلبان آزمون سراسری است؛ زیرا از سوی خود طراحان سؤال‌های آزمون‌های سراسری طرح شده است و داوطلب می‌تواند با آرامش خاطر، با تستی خود را بسنجد که در سطح آزمون سراسری است؛ چون گاهی اوقات مؤلفان کتاب‌های تست، سطح سؤال‌هایشان بسیار دشوارتر از آزمون سراسری است یا اصلاً سؤال‌هایشان شباهتی به سؤال‌های آزمون سراسری ندارد و باعث گمراه شدن داوطلب می‌شود؛ برای مثال، گاهی اوقات مؤلفان کتاب‌های تست از مباحثی تست طراحی می‌کنند که خارج از کتاب درسی یا فراتر از آن است و داوطلب را به چالش‌هایی می‌کشند که اصلاً ضرورتی ندارد.

البته امسال کتاب‌های داوطلبان نظام جدید  در برخی از درس‌ها تغییر کرده است و آنها نمی‌توانند از تست‌های آزمون‌های سراسری سال‌های گذشته به خوبی بهره ببرند. به این دسته از داوطلبان توصیه می‌کنیم که در مباحث مرتبط با نظام قدیم، از تست‌های آزمون سراسری استفاده کنند و در مباحث غیر مرتبط، به سراغ تست‌هایی بروند که از سوی دبیران مجرّب آموزش و پرورش در حیطۀ کتاب‌ها درسی تالیف شده است.

به عنوان یک اصل کلّی نیز بهتر است که در آغاز یادگیری، تنوع تست‌ها کم باشد تا ذهنتان مطلب را زودتر جمع و جور کند. درگیر شدن با تست‌های متنوع، یادگیری شما را کندتر و طبقه‌بندی مطالب را دشوارتر می‌کند. تست‌های آزمون‌های سراسری گذشته، بهترین گزینه برای شروع تست‌زنی است. شما می‌توانید پس از جا افتادن کلیات مطالب و کسب تسلط بر آنهانهاآن، به ویژه هنگام دوره کردن، از تست‌های بیشتر و متنوع‌تری استفاده کنید؛ اما در نهایت باید اصل را روی تست‌های آزمون‌های سراسری گذشته قرار دهید، و حتی در دوره‌های مختلف مطالعاتی، به جای یک بار، چندین بار این تست‌ها را حل کنید.

چه مقدار تست بزنیم؟

تست‌زنی، مرحله‌ای مهم و کلیدی از مطالعه است و تمام شدنی نیست؛ بنابراین، هم بعد از مطالعۀ تشریحی هر درس تعدادی تست بزنید و هم بعد از اینکه کاملاً به درس مسلّط شدید، برای به خاطر داشتن مطالب و کسب مهارت، دقت و سرعت بیشتر، تست بزنید. حل تست‌های مختلف و دسته‌بندی شده، باعث می‌شود هم شما دید طراحانه‌ای پیدا کنید و همین طور به دفعات مکرر، قبل از هر آزمونی، دانسته‌های خود را به طور دقیق و خوب محک بزنید.

دربارۀ اینکه باید چه مقدار تست دروس اختصاصی و چه مقدار تست دروس عمومی زد، نظرات متفاوتی وجود دارد. عده‌ای می‌گویند پاییز و زمستان باید بیشتر برای دروس تخصصی وقت گذاشت و تست زد و بعد از تعطیلات نوروز به دروس عمومی پرداخت؛ یا معتقدند که باید 60 درصد تست‌ها به دروس اختصاصی تعلق داشته باشد و 40 درصد از تست‌ها متعلق به دروس عمومی باشد؛ اما ما معتقدیم هر داوطلب، ضمن اینکه لازم است برای تست‌زنی به ضریب هر درس در آزمون سراسری توجه کند، باید به توانمندی خود نیز توجه داشته باشد. بی‌شک داوطلبی که در یک درس ضعف بیشتری دارد، باید وقت بیشتری را نیز به آن درس اختصاص دهد و برای تسلط بر درس مورد نظر، تست‌های بیشتری بزند.

اینکه داوطلبان باید فرصت‌های زمانی قبل از عید را به دروس اختصاصی و بعد از آن را به دروس عمومی اختصاص دهند، بیشتر مناسب داوطلبان قوی و توانمند است؛ افرادی که می‌توانند بعد از عید، وقت قابل توجهی را به دروس عمومی اختصاص دهند و در ضمن در دروس عمومی ضعف یا نخوانده ندارند و فقط می‌خواهند در تست‌زنی این درس‌ها تسلط بیشتری پیدا کنند؛ اما داوطلبانی که بعد از عید هنوز بخشی از دروس اختصاصی خود را نخوانده‌اند، نمی‌توانند وقت لازم را به دروس عمومی اختصاص دهند و به قول معروف، از اینجا مانده و از آنجا رانده خواهند شد. پس، از همین امروز، با یک برنامه منطقی برای همه دروستان وقت بگذارید و تست بزنید و البته در برنامه خود، ضرایب دروس و ضعف‌های خود را نیز لحاظ کنید.

نکتۀ دیگر اینکه اگر برای هر درس خود چند کتاب تست دارید، حتماً تعداد تست‌ها را جمع بزنید و آنها را نهادر طول هفته تقسیم کنید تا از پراکنده خوانی و به اصطلاح نوک زدن به هر کتابی جلوگیری کنید و مطالب را به صورت منظم و به تدریج فرا بگیرید.

در ضمن، وقتی به مطلبی مسلط هستید یا وقت کافی ندارید، تست‌های تکراری و مشابه را رها کنید. شما می‌توانید تست‌ها را به دسته‌های 20 یا 30 تایی تقسیم کنید و پس از حل هر دسته به آنها نمره دهید. اگر به نمره 85 تا 90 درصد رسیدید، تست زدن را متوقف کنید و به سراغ موضوع دیگری بروید؛ زیرا این نمرات به شما پیام می‌دهند که مطلب را یاد گرفته‌اید و می‌توانید سراغ درس دیگری بروید، و در صورتی که وقت اضافه داشتید در برهۀ زمانی دیگر برای درس و مبحث مورد نظر تست بزنید. ضمناً توجه داشته باشید که مبادا با پرکاری تستی در یک درس، پیشرفت خود را در سایر درس‌ها کند کنید!

همچنین اگر حجم تست‌ها زیاد است، می‌توانید آنها را به دسته‌های زوج یا فرد تقسیم کرده و شماره‌های زوج یا فرد را حل کنید و در فرصت‌های مناسب آینده، به ویژه در دوره‌ها، به سراغ تست‌های باقی مانده بروید.

توجه داشته باشید که اگر در درسی قوی هستید باید زیاد تست کار کنید تا بتوانید این نقطه قوت را در جلسۀ  کنکور هم پر رنگ‌تر کنید، و در دروس دیگری که ضعیف هستید نیز با توجه به اهمیت و ضریب آن درس در کنکور باید سهمیه تست‌زنی بگذارید. توجه کنید که اگر شما ساعات مطالعۀ بالایی هم داشته باشید، ولی زیاد تست کار نکنید، مباحث درسی به طور تکنیکی برای شما یادآوری نخواهند شد و به راحتی آزمون سراسری را از دست خواهید داد. می‌توانید تست‌های مباحث تحلیلی و مفهومی را به سه قسمت تقسیم کنید؛ به این صورت که ۲0 درصد از تست‌ها را برای آشنایی بیشتر و بهتر با درس بزنید. در این مرحله لازم نیست که زمان بگیرید و نباید با دیدن پاسخ‌های اشتباه، اعتماد به نفستان را از دست بدهید. در مرحلۀ بعد (سه یا چهار روز بعد) 50 درصد از تست‌ها را برای مرور دوباره و نهادینه شدن مطلب در ذهنتان بزنید. در این مرحله، بعد از حل هر تست، بلافاصله پاسخنامه را بررسی نمایید تا بتوانید به سرعت به اشتباهات خود در حل تست پی ببرید، و بالاخره 30 درصد باقی ماندۀ تست‌ها را (حداقل یک هفتۀ بعد) برای ارزیابی خود، با حفظ زمان، حل کنید تا متوجه شوید که چه اندازه درس را یاد گرفته‌اید و بر آن مسلط شده‌اید و اینکه سرعت شما در تست‌زنی اکنون مناسب است یا خیر.

سخن آخر اینکه نمی‌توان به یک داوطلب گفت باید برای یک درس 200، 500، 1000 ،2000 یا 5000 تست بزند؛ زیرا توانمندی‌های علمی و جسمی داوطلبان با یکدیگر متفاوت است و هر داوطلب باید، با توجه به شرایط خود، تعداد تستی را که برای هر درس بزند، تعیین کند، و البته در این زمینه می‌تواند از دبیر هر درس نیز یاری بگیرد. مشخص است که شما هر چه بیشتر تست بزنید، مهارتتان در تست‌زنی افزایش می‌یابد و ذهنتان برای پاسخ به سؤال‌های تستی، ورزیده‌تر می‌شود، اما همان طور که پیش از این گفتیم، تست زدن حتماً باید با تحلیل و مطالعۀ دقیق پاسخ‌های تشریحی همراه باشد تا فایده داشته باشد؛ وگرنه اگر ده‌ها تست هم بزنید، بدون آنکه بدانید چرا به برخی از تست‌ها پاسخ اشتباه داده‌اید، بهره‌ای از انجام این کار نخواهید برد.